Limfologia

Układ limfatyczny to sieć naczyń(kolektorów) i węzłów chłonnych, zapewniająca odpowiednie krążenie i filtrację płynu tkankowego, czyli limfy. Płyn ten przenosi wewnątrz naszego organizmu komórki odpornościowe, składniki rozpadu komórkowego i odpady metaboliczne.

Dlaczego występuje obrzęk limfatyczny?

Obrzęk limfatyczny jest chorobą związaną z nieprawidłowym funkcjonowaniem układu limfatycznego, który prowadzi do zatrzymania lub spowolnienia krążenia limfy. Może on rozwijać się spontanicznie w razie wady wrodzonej tego układu, a nieco rzadziej w następstwie choroby dziedzicznej: mówimy wówczas o pierwotnym obrzęku limfatycznym. Może także wystąpić po zabiegu chirurgicznego usunięcia nowotworu lub na przykład w wyniku infekcji - w takim przypadku mówimy o wtórnym obrzęku limfatycznym. Limfa nagromadzona w tkankach podskórnych powoduje obrzęk części ciała, której dotyczy ta dysfunkcja. Obrzęk limfatyczny obejmuje najczęściej kończyny (ramiona i  nogi), ale może także dotyczyć innych regionów ciała, takich jak szyja lub narządy płciowe.

Rozwój i leczenie

Obrzęk limfatyczny jest chorobą przewlekłą, w której wyróżniamy 3 etapy ewolucji:
 

• Etap 1: obrzęk występuje jedynie lokalnie i może zostać zmniejszony poprzez podniesienie chorej kończyny;
• Etap 2: obrzęk trwale obejmuje całą kończynę, towarzyszą mu fałdy i zmiany skórne;
• Etap 3: kończyna jest bardzo opuchnięta, praktycznie nie można nią poruszać i występują niezakaźne, zapalne powikłania dermatologiczne powikłania dermatologiczne.

Jakie są rozwiązania?

Celem leczenia obrzęku limfatycznego jest zapobieganie gwałtownemu, dalszemu zwiększaniu się jego objętości, przywrócenie ruchliwości i zapobieganie występowaniu powikłań zapalnych w wyniku niewydolności układu odpornościowego w dotkniętym obszarze. Leczenie obejmuje stosowanie bandaży i prowadzenie ręcznego drenażu (masaż obszaru dotkniętego zastojem limfy) przez fizjoterapeutę, noszenie ortez uciskowych, aktywność fizyczną oraz pielęgnację skóry. Jeżeli środki te nie przynoszą rezultatów, można wziąć pod uwagę przeprowadzenie zabiegu chirurgicznego. 

Bibliografia
HAS : La compression médicale dans le traitement du lymphoedème, 2010 International Lymphoedema Network : Best Practise for the management of lymphoedema, 2nd edition, Surgical Intervention : A position document on surgery for lymphoedema, 2012 Vignes S, Blanchard M, Yannoutsos A, Arrault M : Complications of Autologous Lymph-node Transplantation for Limb Lymphoedema. Eur J Vasc Endovasc Surg Jan 2013 Vignes S, Activités physiques et lymphœdèmes des membres. Sang Thrombose Vaisseaux 2011 ; 23, no 5 : 225-8