Kręgi lędźwiowe
Bóle odcinka lędźwiowego kręgosłupa, czyli tak zwane bóle krzyża są szeroko rozpowszechnione: Cierpi na nie od 60 do 90% populacji osób dorosłych! Wbrew powszechnemu przekonaniu, przedłużony odpoczynek nie leczy tego rodzaju bólu, a nawet sprawia, że stają się one chroniczne.
Kręgosłup lędźwiowy składa się z 5 ruchomych kręgów zakrzywionych do tyłu (czyli lordozy), znajdujących się pomiędzy ostatnim kręgiem odcinka piersiowego (lub grzbietowego) kręgosłupa, a pierwszym z 5 kręgów (zespolonych) odcinka krzyżowego. Bardzo często jest to miejsce tak zwanych „zwykłych” bólów, to znaczy niezwiązanych ze stanem zapalnym, traumatycznym, nowotworowym lub zakaźnym (90% przypadków). Corocznie diagnozowane jest 14,5 miliona przypadków tego rodzaju „zwykłych” bólów pleców1! Dotykają one najczęściej osób w wieku od 55 do 65 lat.
Jednak nie wszystkie bóle pleców są identyczne! Mogą one:
- nasilać się stopniowo w ciągu wielu miesięcy lub wystąpić natychmiast po wykonaniu nagłego ruchu;
- występować wspólnie z wypadnięciem dysku (wypadnięcie krążka międzykręgowego z jego gniazda);
- być ostre (krótkotrwałe, występujące krócej, niż przez 6 tygodni), podostre (6-12 tygodni) lub przewlekłe (utrzymujące się dłużej, niż 3 miesiące, a czasami przez lata).
Lumbago i rwa kulszowa, dwa rodzaje ostrych bólów krzyża
Lumbago objawia się przez unieruchomienie połączone z ostrym bólem w dolnej części pleców i ewentualnie także w nodze, bez przekraczania wysokości dolnej części pośladków. Występuje najczęściej po nadzwyczajnym wysiłku i powoduje poważne trudności z poruszaniem się. Lumbago ustępuje samoistnie w ciągu 8 do 15 dni, ale możliwe są nawroty.
Rwa kulszowa objawia się ostrym bólem w dolnej części pleców, rozciągającym się wzdłuż nogi aż do palców stóp. W 95% przypadków występuje w wyniku podrażnienia jednego z korzeni nerwu kulszowego wraz z wypadnięciem dysku. Często występuje u osób, które już wcześniej cierpiały na bóle w okolicy krzyża oraz po wysiłku, nawet niewielkim. Ewolucja jest samoistnie korzystna: wyleczenie występuje u 80% osób w okresie dwóch miesięcy, natomiast u 95% pacjentów w czasie 1 roku.
Leczenie lumbago i rwy kulszowej obejmuje stosowanie leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych, względny odpoczynek (należy jednak unikać leżenia w łóżku, które powinno nawet być tak krótkotrwałe, jak tylko jest to możliwe) oraz wykonywanie jedynie czynności, które nie powodują bólu. Jeden z kluczowych czynników leczenia polega na ruszaniu się. Wbrew powszechnie panującej opinii, noszenie pasa lędźwiowego może przyspieszyć redukcję bólu i powrót do pełnej sprawności ruchowej bez negatywnego wpływu na mięśnie2 3. Przeprowadzenie zabiegu chirurgicznego jest konieczne jedynie w rzadkich przypadkach.
Jeżeli ból nie ustępuje...
Przewlekłe bóle pleców mogą wystąpić w wyniku lumbago lub nasilać się stopniowo bez widocznej przyczyny. Są one głównie związane ze starzeniem się i mikrourazami, mogą jednak być także faworyzowane przez zaburzenia postawy, osłabienie mięśni i stres. Leczenie obejmuje stosowanie środków przeciwbólowych, fizykoterapię z ukierunkowanymi ćwiczeniami, ale także regularną aktywność fizyczną - obie redukują ból i poprawiają zdolności funkcjonalne4.